عفونت های ادراری در نوزادان: (uti)
معمولا عفونت ادراری باکتریال در نوزادان در زمان تولد (اصولا پس از ۳ روزگی )اتفاق می افتد و عفونت های قارچی دستگاه ادراری به صورت عفونت های فرصت طلب در نوزادی که به مدت طولانی در بخش بستری هستند مانند نوزادان نارس یا نوزادانی که کاتترهای عروقی برای تغذیه وریدی یا مصرف آنتی بیوتیکها دارند یا نوزادانی که کاتتر ادراری دارند دیده می شود.
شیوع:
شیوع عفونت ادراری در ماه اول ۱% کل نوزادان گزارش شده است. شیوع آن در نوزادان نارس ۱۰% می باشد بر خلاف سنین دیگر در نوزادان پسر شایعتر است بخصوص در نوزادان ختنه نشده شانس عفونت ادراری ۳ تا ۱۲ برابر بیشتر می شود . وبه همین دلیل ختنه در دوران نوزادی و شیرخوارگی توسط اکثر متخصصین اطفال و جراحان توصیه شده است .و حدود ۲۵% مبتلا به عفونت ادراری ناهنجاریهای دستگاه ادراری گزارش شده است .شیوع عفونت ادراری پس از دوره نوزادی (سن بیشتر از یک ماه )در دختران شایعتر است .
از نظر عامل بیماری شایعترین عامل میکروبی عفونت ادراری میکروب (E.COLI) (ای کولای)
می باشد که حدود ۹۰%موارد را تشکیل می دهد
علل عفونت ادراری:
- در نوزادان بیشترین علت گرفتاری کلیه (عفونت ادراری) به دنبال سپتی سمی(عفونت خون)و باکتریمی (وجود باکتری در خون)می باشدولی در بچه های بزرگتر اکثرا عفونت ادراری از راه (بالارونده)میکروب به دستگاه ادراری بوده و باعث عفونت می شود.
- اختلاف آناتومیک و فیزیولوژیک خصوصا ریفلاکس یا برگشت ادراراز مثانه به کلیه
- نوزادان یا شیر خواران ختنه نشده
- آموزش غلط و نادرست توالت رفتن و نحوه شستن بخصوص در دختران
- پوشش محکم وپوشیدن لباس زیر تنگ
- یبوست
- چسبندگی ناحیه تناسلی در دختران(چسبندگی لابیال)
- مثانه نوروژنیک(عصبی)
- جنس دختر بخصوص پس از ۳ ماهگی
علائم بالینی:
علائم عفونت ادراری در نوزادان متنوع و غیر اختصاصی است و اصولا به صورت علائم زیرظاهر می شود:
۱- بصورت سپتی سمی (عفونت خون) چه زود رس و چه از نوع دیر رس
۲-شروع با تب بالا به صورت حاد بدون داشتن منشاء مشخص
۳-به صورت خفیف و با تب پایین و عدم وزن گیری مناسب
۴-بدون علامت کلینیکی واضح
شایعترین علائم عفونت ادراری در نوزادان همان علائم سپتی سمی (عفونت خون)با یا بدون تب است .که علائم بیشتر به صورت اختلال در وزن گیری-بی اشتهایی-استفراغ –اسهال-بیحالی و تحریک پذیری است .
تشخیص:عفونت ادراری در نوزادان با وجود باکتری در ادراری که عاری از آلودگی در مسیر مجرای ادراری و دستگاه تناسلی خارجی باشد مشخص می شود و در تمامی نوزادان که سن آنها بیشتر از ۳ روز است و دچار تب-علائم سپتی سمی یا عدم وزن گیری مناسب هستند بایستی در نظر گرفته شود .در نوزادان علامتی که مشخص کند عفونت در کدام قسمت از دستگاه ادراری است وجود ندارد.
- کشت ادرار:گرفتن نمونه ادرار از طریق سوپراپوبیک (از روی مثانه)دقیق ترین راه برای تشخیص عفونت ادراری است .و هر مقدار میکروب با این روش غیر طبیعی تلقی می شود و این روش نمونه گیری عارضه نگران کننده ای ندارد و والدین اضطراب نداشته باشند .این روش بهتر است یک ساعت بعد از ادرار کردن نوزاد انجام شود . و ۱ تا ۲ بار قابل تکرار است .انجام سونو گرافی قبل از انجام این عمل بخاطر اطمینان از وجود ادرار در مثانه کمک کننده است .اگر به هر دلیلی این روش مقدور نباشد نمونه ادرار از طریق سوند ادراری باید گرفته شود. در گرفتن ادرار به وسیله کیسه استریل چنانچه کشت ادرار منفی باشد نشانه استریل بودن ادرار است ولی چنانچه میزان کلنی بیش از ۱۰۰۰۰ باشد بایستی کشت به وسیله سوپراپوبیک (از روی مثانه)تکرار شود.
- آزمایش کامل ادراری :
در نوزادان چندان قابل اطمینان نیست زیرا وجود گلبول سفید ( wbc )۵۰ تا در دختران و۲۵ تا در پسران ممکن است همراه با کشت منفی ادرار دیده شود و طبیعی تلقی می شود .
- کشت خون و مایع مغزی نخاعی ( csf)
در صورتی که نوزاد مبتلا به عفونت ادراری تب و یا علائم بیماری مهمی باشد بایستی کشت خون و کشت مایع مغزی نخاعی انجام شود .
۴-آزمایش خون :
انجام آزمایش CRP – ESR – CBC خیلی به تشخیص عفونت ادراری کمک نمی کند-در عفونت ادراری ممکن است میزان بیلی روبین (BIL)بالا باشد .
بررسی های تصویری:
مهم ترین تحقیق در نوزاد مبتلا به عفونت ادراری پیدا کردن ضایعات مهم و قابل اصلاح مثل تنگی های مجاری ادراری- ناهنجاریهای کلیه و ریفلاکس شدید است .
۱-سونو گرافی کلیه: که می تواند شکل –اندازه و موقعیت کلیه هارا مشخص کند و هم چنین سنگ های کلیه و هیدرونفروز (مایع اطراف کلیه)را نشان دهد. ولی به مقدار کمتر در تشخیص ریفلاکس کمک کننده است .
۲-اسکن کلیه :حساس ترین تست برای تشخیص پیلو نفریت حاد (عفونت پارانشیم کلیه)است.که اسکار (زخمی شدن کلیه)را به خوبی مشخص می کند.
۳-سیستویور و تروگرافی: (VCUG)
بهترین روش برای نشان دادن ریفلاکس (برگشت ادرار از مثانه به کلیه ) می باشد که به دو روش رادیولوژیک و رادیو نوکلئوتید انجام میشود.
برای تشخیص درجه ریفلاکس روش رادیولوژیک ارجح تر است .
معمولا سونوگرافی در زمان عفونت برای تشخیص اختلالات آناتومیک کلیه و سیستو گرافی بعدا پس از محو شدن عفونت انجام می گیرد.
معمولا کمتر از ۵۰% نوزادان مبتلا به عفونت ادراری درجاتی از ریفلاکس ادراری دارند .
درمان :
هدف از درمان و کنترل هرچه سریعتر عفونت و برقراری آب و الکترولیت و اسید و باز به منظور جلوگیری از عود عفونت و آسیب کلیوی است
درمان عفونت ادراری در نوزادان به صورت وریدی و حتما نوزاد باید در بیمارستان بستری و آنتی بیوتیک وریدی طبق نظر پزشک متخصص بگیرد .دوره درمان ۱۰ الی ۱۴ روز می باشد .کشت ادرار پس از ۴۸ ساعت از شروع درمان باید گرفته شود .
انجام کشت های مکرر ادرار پس از درمان برای نشان دادن عود عفونت لازم است (هر ۱تا۲ ماه)بعد از خاتمه درمان تا حصول نتیجه سیتو گرافی و همچنین در نوزادان مبتلا به ناهنجاری ادراری و ریفلاکس درمان نگهدارنده با یک آنتی بیوتیک خوراکی یکبار در روز با نظر پزشک باید ادامه یابد .
عود عفونت ادراری حدود ۲۰% موارد اتفاق می افتد (بخصوص در چند ماه اول بعد از عفونت) در صورتی که در نوزادان ریفلاکس مشخص شود برادر و خواهران وی نیز باید از نظر ریفلاکس بررسی گردند .